Vấn đề nhà ở cho nhóm đối tượng thu nhập thấp, công nhân và người lao động luôn là vấn đề cấp thiết đối với Hải Phòng. Vì vậy, cùng với chủ trương chung trong phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), việc xây dựng nhà ở cho công nhân và lao động đã được thành phố xúc tiến khẩn trương, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư và người lao động.
Khu nhà trọ công nhân tại huyện An Dương, thành phố Hải Phòng.
Nỗ lực phát triển NƠXH và nhà ở cho công nhân
Thành phố Hải Phòng là thành phố cảng quan trọng, trung tâm công nghiệp lớn nhất phía Bắc Việt Nam, với 12 khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động và 15 KCN đang triển khai xây dựng thêm, hằng năm các KCN thu hút hàng trăm nghìn lao động, trong đó có hàng chục nghìn lao động nhập cư. Số lượng công nhân trong các KCN ngày càng tăng, kéo theo đó là nhu cầu về nhà ở cho công nhân tăng cao, đây đang là vấn đề rất cấp thiết của Hải Phòng.
Qua khảo sát của UBND thành phố, nhu cầu về nhà ở của người thu nhập thấp, công nhân và lao động trên địa bàn thành phố Hải Phòng là rất lớn. Nhóm đối tượng thu nhập thấp có hộ khẩu tại địa phương phần lớn đều đã có chỗ ở hoặc ở chung với gia đình, còn lại là các đối tượng người lao động nhập cư mới dịch chuyển đến, phần lớn hiện nay đều đang thuê trọ, ở chung, ở ghép hoặc ở nhờ nhà người thân để tiết kiệm chi phí, chưa có khả năng sở hữu nhà ở. Nhu cầu nhà ở thu nhập thấp tập trung tại các hộ gia đình chưa có nhà ở và nhà ở thiếu kiên cố, đơn sơ có diện tích chật hẹp, không đảm bảo không gian và điều kiện sinh hoạt. Do đó, bên cạnh Chương trình phát triển NƠXH, thì việc triển khai các dự án nhà ở cho công nhân là một trọng tâm ưu tiên của thành phố.
Theo Chương trình phát triển nhà ở thành phố Hải Phòng giai đoạn 2020 – 2030 (điều chỉnh năm 2022), Hải Phòng phấn đấu trong giai đoạn 2021 – 2025 phát triển 1,5 triệu m2 NƠXH tương ứng với khoảng 20.794 căn hộ. Trong đó, nhà ở cho thuê phấn đấu đạt 300.000m2 sàn tương ứng khoảng 4.158 căn hộ; nhà ở lưu trú công nhân phấn đấu đạt hơn 8.208m2 sàn tương ứng 210 căn hộ. Giai đoạn 2026-2030 phát triển tăng thêm 2 triệu m2 sàn NƠXH tương đương khoảng 28.000 căn hộ xây mới. Trong đó, nhà ở cho thuê phấn đấu đạt khoảng 400.000m2 sàn tương ứng 5598 căn hộ; nhà ở lưu trú công nhân phấn đấu đạt 20.000m2 sàn tương ứng 400 căn hộ. Thành phố phấn đấu sẽ đáp ứng nhu cầu về chỗ ở cho khoảng 80.000 công nhân.
Đây đều là những mục tiêu rất cao nhưng Hải Phòng đã quyết định điều chỉnh Chương trình phát triển nhà ở thành phố Hải Phòng đến năm 2020, năm 2025 và 2030 và quyết tâm thực hiện bằng được (theo chương trình cũ, giai đoạn 2021-2025 diện tích NƠXH chỉ phát triển 610.000m2 sàn; giai đoạn 2026-2030 cũng chỉ có 610.000m2 sàn). Như vậy, với chương trình nhà ở đã điều chỉnh, NƠXH được thành phố đặc biệt quan tâm với mục tiêu đề ra tăng gấp 2,5-3,5 lần.
Dự kiến, Hải Phòng sẽ quy hoạch khoảng 20% diện tích đất trong các KCN xây dựng NƠXH phục vụ công nhân. Thời gian tới, sự gia tăng về tỷ lệ lấp đầy các KCN sẽ gia tăng số lượng công nhân làm việc, nhu cầu về nhà ở của công nhân tăng cao. Giai đoạn năm 2020, có 26.400 công nhân có nhu cầu về nhà ở. Giai đoạn 2021 – 2025, có 40.000 công nhân có nhu cầu về nhà ở. Giai đoạn 2026 – 2030, có 40.000 công nhân có nhu cầu về nhà ở. Việc thiếu nhà ở cho công nhân làm giảm sự hấp dẫn, thu hút của doanh nghệp trong việc tuyển dụng, khiến công nhân thiếu sự gắn bó lâu dài với doanh nghiệp, làm đứt gãy kỹ năng lao động, gây lãng phí nguồn nhân lực cho xã hội.
Từ vấn đề đặt ra đó, thành phố định hướng xây dựng các cơ chế chính sách cụ thể để thực hiện. Theo đó, tiếp tục đa dạng hóa các phương thức đầu tư xây dựng NƠXH cho người có thu nhập thấp, chủ yếu sử dụng vốn ngoài ngân sách; đẩy mạnh việc cho vay ưu đãi từ nguồn vốn ưu đãi của Chính phủ thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội để ưu tiên cho công nhân có nhu cầu về NƠXH vay để mua, thuê NƠXH; khuyến khích các thành phần kinh tế sử dụng vốn chủ sở hữu, vốn vay ngân hàng và vốn huy động hợp pháp để xây dựng NƠXH.
Đối với công nhân lao động tại các KCN, thành phố Hải Phòng chủ trương tạo quỹ đất sạch phát triển NƠXH theo dự án tại các khu vực đô thị phát triển và tập trung nhiều KCN (huyện An Dương, Thủy Nguyên…); sắp xếp lại quỹ đất do Nhà nước quản lý để điều chỉnh quy hoạch và chuyển sang đất xây dựng NƠXH; mời gọi các nhà đầu tư xây dựng NƠXH. Ngoài ra, thành phố cũng sẽ bố trí vốn ngân sách để giải quyết cho các hộ gia đình đặc biệt khó khăn về nhà ở, không thể thuê NƠXH do doanh nghiệp đầu tư xây dựng.
Đáp ứng nhu cầu an sinh xã hội
Theo thống kê, hiện toàn thành phố hiện có tổng 205 chung cư cũ, với gần 8.100 hộ gia đình đang sinh sống; trong đó có 178 chung cư xuống cấp và nguy hiểm cần phải xây dựng lại với khoảng trên 7.000 hộ dân.
Trước tình hình trên, từ năm 2016, thành phố triển khai xây dựng các chung cư mới theo hình thức xây dựng và chuyển giao BT, đến nay đã xây dựng được 7 chung cư mới với tổng số 2.654 căn hộ; hiện đã phá dỡ 25 chung cư cũ nguy hiểm và đưa 1.300 hộ dân đến sinh sống tại các chung cư mới, thành phố đang tiếp tục làm thủ tục phá dỡ hơn 90 chung cư cũ để đưa các hộ dân lên các chung cư mới nêu trên.
Tuy nhiên hiện nay, hình thức xây dựng và BT không còn phù hợp với quy định mới nên vừa qua, Hải Phòng đã thực hiện Đề án xây dựng NƠXH kết hợp với việc giải quyết nhà ở cho các hộ dân đang sinh sống tại các chung cư cũ. Đề án đã được HĐND thành phố thông qua vào tháng 4/2022. Trong đó, thành phố sẽ xây dựng 5 khu nhà ở xã hội trên địa bàn các quận Ngô Quyền, Lê Chân, Kiến An và Đồ Sơn với tổng số khoảng hơn 8.000 căn hộ.
Tại vị trí chung cư cũ, các quận sẽ lập dự án để xây dựng công trình công cộng, công viên cây xanh, sẽ có kinh phí đền bù, hỗ trợ cho hộ dân. Các hộ dân sẽ bỏ thêm chi phí để sở hữu căn hộ tại những khu NƠXH này.
Dự án NƠXH tại tổng kho 3 Lạc Viên được kỳ vọng sau khi hoàn thành sẽ đáp ứng nhu cầu về chỗ ở cho người dân trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
Vào đầu tháng 3/2023, Dự án khu NƠXH tại tổng kho 3 Lạc Viên là dự án đầu tiên của Đề án đã được khởi công với quy mô lớn nhất. Tổng vốn đầu tư của dự án gần 5.000 tỷ đồng, do Công ty Cổ phần Thái – Holding làm chủ đầu tư. Quy mô xây dựng NƠXH có diện tích 53.913m2, với 10 tòa chung cư và các công trình công cộng, tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 340.952m2. Khu nhà ở xã hội tại tổng kho 3 Lạc Viên sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ đáp ứng được nhu cầu về chỗ ở cho cho khoảng 4.500 hộ dân, đặc biệt là người dân tại các chung cư cũ trên địa bàn quận Ngô Quyền, quận Hồng Bàng và đảm bảo về môi trường cảnh quan khu vực dân cư đô thị hiện hữu; nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tiết kiệm quỹ đất đô thị và cung cấp các dịch vụ tập trung phục vụ cho đời sống nhân dân, góp phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố.
Dự án khu NƠXH tại tổng kho 3 Lạc Viên đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ 16, Nghị quyết số 04/NQ-HĐND ngày 12/4/2022 của HĐND thành phố về Đề án xây dựng NƠXH kết hợp giải quyết nhà ở cho các hộ dân sinh sống tại các chung cư cũ trên địa bàn thành phố; đầu tư xây dựng khu NƠXH để bán và cho thuê nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển về NƠXH của thành phố.
Để sớm hoàn thành dự án NƠXH tại tổng kho 3 Lạc Viên và các khu NƠXH còn lại, Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng đề nghị chủ đầu tư và nhà thầu thi công tập trung cao nhân lực, vật lực, tổ chức thi công, để một số tòa nhà hoàn thành, đưa vào sử dụng vào giữa năm 2024. Ngoài vấn đề về tiến độ, cần đặc biệt quan tâm đến chất lượng công trình, kỹ thuật, thẩm mỹ và phải đảm bảo tuyệt đối về an toàn lao động.
Thành phố giao các Sở, ban, ngành khẩn trương triển khai việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các Dự án NƠXH còn lại để khởi công xây dựng vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024.
Từ xây dựng, cải tạo chung cư cũ tới Chương trình xây dựng NƠXH của Hải Phòng là sự chuyển biến nhanh nhạy, kịp thời, là cách làm đổi mới, sáng tạo, hiệu quả và rất hợp lòng dân của thành phố Hải Phòng. Với cách làm này, Hải Phòng tiếp tục là địa phương đi đầu cả nước về xây dựng NƠXH, nhà ở cho công nhân. Thực hiện nhất quán quan điểm: Mọi thành tựu phát triển kinh tế – xã hội đều quay trở lại phục vụ cuộc sống người dân, quan trọng hơn hết để tất cả người dân Hải Phòng và lao động nhập cư có chỗ ở ổn định, an cư lạc nghiệp.
